Aeneas besluit Troje te verlaten
|
Te midden van de verwoesting van Troje werd Aeneas in zijn slaap door de schim van Hektoor aangemaand om de nu brandende stad te verlaten; hij besluit dan ook om de stad te verlaten, maar pas nadat Anchises (links) en Kreoesa (geknield) hem daarom gesmeekt hebben. Enkele slaven (famuli) zijn bezig vanalles mee te nemen. Deze afbeelding is opnieuw een vroeg-middeleeuwse miniatuur; maar dat had je natuurlijk zelf al gezien! |
 |
Dit beeld van Bernini toont ons Aeneas die Troje verlaat; op zijn schouder draagt hij zijn vader Anchises (die blind is en verlamd aan de benen). Anchises zelf draagt de penaten, de beschermgoden van de stad. De kleine Ascanius loopt bij zijn vader, met een klein lampje in de hand. |
 |
Aeneas had de opdracht gekregen om in het Avondland een nieuwe stad te stichten; van die nieuwe stad zouden de beschermgoden dezelfden zijn als van het nu brandende Troje. Kreoesa, Aeneas' vrouw, zou in Troje gedood worden door de Grieken; Aeneas zou nog op zoek gaan naar haar, maar haar schim verbood hem nog om haar te treuren: hij moest zorgen voor hun zoontje. |
 |
Aeneas zocht jarenlang tevergeefs naar het Avondland. Hij probeerde Thrakië en andere plaatsen, maar telkens bleek dit niet het bedoelde einddoel van zijn zwerftocht te zijn. |
 |
Tot Aeneas op het eiland Delos het orakel van Apollo raadpleegde: toen vernam hij dat Italië zijn eindbestemming was. Op dit doek van Claude wordt Aeneas met zijn vader Anchises en zijn zoontje Ascanius in een geïdealiseerd landschap geschilderd, in het gezelschap van een in het wit geklede priester. |
 |
Toen de vloot van Sicilië (waar Anchises gestorven en begraven was) naar Italië voer, kwam Hera tussenbeide. Ze ontketende een storm, met de hulp van de god der winden, Aiolos. Op deze vaas in de vorm van een bikkel staat Aiolos links en geeft aan de winden de opdracht om de Trojaanse vloot aan te vallen en te vernietigen. |
 |
Als de storm opsteekt, is Aeneas' vloot een gemakkelijke prooi voor de ontketende elementen. Aeneas bidt tot de goden om steun. Zijn moeder Venus zou hem verhoren, en zou Jupiter herinneren aan zijn belofte dat uit Aeneas' geslacht de toekomstige heersers over de wereld zouden geboren worden; maar dan moest Aeneas wel in leven blijven... |
 |
Aeneas zou tenslotte op de kust van Afrika terechtkomen. Toen hij op zoek ging naar enkele vermiste schepen, ontmoette hij zijn moeder in de gedaante van een jong meisje (links); ze legt hem uit dat hij naar Carthago moet gaan, en gastvrijheid moet vragen aan Dido, de jonge koningin van die stad. Rechts ontvangt Dido de Trojaanse held. |
 |
Hier zien we dezelfde scène; de Trojanen die Aeneas vergezellen dragen de typisch Phrygische muts. |
 |
Solimena schilderde hetzelfde onderwerp; Dido ontvangt Aeneas en schenkt hem gastvrijheid. Tussen Dido en Aeneas staat Amor, die (zonder dat iemand daarvan op de hoogte is) de gedaante heeft aangenomen van de kleine Ascanius. Amor zou ervoor zorgen, in opdracht van zijn moeder Venus, dat Dido en Aeneas verliefd zouden worden op elkaar. Dido nodigde Aeneas uit, na de maaltijd 's avonds, om zijn avonturen te vertellen: ze wou Aeneas zo lang mogelijk bij zich houden. |
 |
Dido was razend verliefd op Aeneas, maar was gebonden door een gelofte op het graf van haar vermoorde echtgenoot dat ze nooit nog haar liefde aan een ander schenken zou. Toch bleef ze twijfelen of ze niet aan haar nieuwe liefde zou toegeven, en ze ging zelfs te rade bij de goden, samen met haar zuster Anna: hier offeren ze aan Juno, maar de priesters zullen haar geen uitsluitsel kunnen geven. |
 |
Dido organiseerde ter ere van haar gast een jacht. Hier rijden beiden uit, met een schare gezellen. Plots brak er een verschrikkelijk onweer los, en iedereen zocht een goed heenkomen. |
 |
Toevallig komen Dido en Aeneas in dezelfde grot terecht, helemaal alleen; daar wordt hun liefde voor eerste maal bezegeld. Dido en Aeneas beleefden nu gelukkige tijden; ze leefden nog slechts voor elkaar. Maar Jupiter kwam tussenbeide: via Mercurius liet hij aan Aeneas vragen waarom hij niet verder naar Italië trok, naar het land waar zijn zoontje Ascanius heerser moest worden. |
 |
Aeneas kwam plots tot bezinning, en besloot, hoe hard het hem ook viel, Carthago te verlaten en koers te zetten naar Italië. Hij ging op zoek naar Dido, die het gerucht van het nakend vertrek al gehoord had. Ze liet hem geen kans om zich te rechtvaardigen, maar verweet hem dat hij misbruik had gemaakt van haar goedheid. Aeneas, geschokt door Dido's woorden, kon haar niet van het tegendeel overtuigen, en vertrok. Dido bleef radeloos achter... |
 |
Op deze miniatuur voor het begin van boek IV van de Aeneïs zien we enkele episodes die we al kennen. Tussen de zee en de brandstapel is de jacht aan de gang; links verdwijnen Dido en Aeneas alleen in de grot. Wanneer Dido gezien heeft dat Aeneas' schip (rechts boven) uitgevaren is, geeft ze alle hoop op en pleegt ze zelfmoord op een brandstapel, die klaargemaakt is door haar zuster Anna. Dido had haar verteld dat ze op die brandstapel alles wou verbranden wat haar aan Aeneas kon herinneren. Weinig kon Anna vermoeden dat de brandstapel in werkelijkheid moest dienen om het lijk van haar zuster Dido te verbranden... |
 |
Aeneas was, na een korte halte op Sicilië, waar hij lijkspelen organiseerde ter ere van zijn overleden vader, in de golf van Napels aangekomen, nabij de stad Cumae. Aeneas en zijn gezel gaan naar de tempel van Apollo. Daar treft hij de Sibylle aan, die hem in het kort voorspelt dat hij het in Italië nog moeilijk zal krijgen. Ze zou hem vervolgens begeleiden op zijn tocht naar de onderwereld, waar hij een laatste gesprek zou hebben met de schim van zijn vader Anchises. |
 |
Alvorens naar de onderwereld af te dalen, moet Aeneas nog een offer brengen aan de goden Dis en Proserpina. Op deze miniatuur worden de vereiste (zwarte) dieren bij het altaar geslacht. |
 |
Bij het begin van het zesde boek van de Aeneïs is er weer een miniatuur die enkele gegevens uit het komende verhaal toont. Rechts, een beetje op de achtergrond, staan Aeneas en de Sibylle, die Charoon met zijn boot op de Styx naar zich toe roepen. Rechts beneden staan Aeneas en de Sibylle voor de poort die toegang geeft tot de onderwereld. Boven de poort herkennen we Dis, met zijn tweetandige scepter, aan de poort staat Kerberos, de driekoppige hellehond. Links, aan de overzijde van de Styx, ontmoeten ze Anchises, die hen nadien, meer op de achtergrond, de toekomst van Aeneas en van Rome zal voorspellen. |
 |
Eerst zou Lavinium gesticht worden; nadien zou een tweede stad, Alba Longa, worden gesticht. Na vele generaties koningen zou de god Mars dan een tweeling verwekken bij Rea Silvia, de dochter van de verdreven koning Numitor. Rea was opgesloten bij de Vestaalse Maagden om geen kinderen te kunnen krijgen, want koning Amulius had zijn broer Numitor onttroond en vreesde door diens nakomelingen te zullen worden gestraft. |
 |
De stoute koning Amulius zou deze tweeling in de Tiber laten zetten, maar de tweeling zou door de stroomgod Tiberis op het droge worden gelaten, waar een wolvin hen zou vinden en zogen. |
 |
Hier zien we de beroemde wolvin, die zich in het Capitolijns Museum in Rome bevindt. Het is een Etruskisch bronzen beeld uit de zesde eeuw voor Christus, waaronder Romulus en Remus zich te goed schijnen te doen aan haar heerlijke melk. De bronzen beeldjes dateren evenwel uit de vroege Renaissance, ze zijn niet antiek. |
 |
Tenslotte zou Romulus de stad Rome stichten, zoals uit deze munt blijkt, die Romulus toont met de vermelding "Romulo conditori", "aan Romulus, de stichter". |
| TERUG | Paris | Achilleus | Hektoor | Troje brandt |